Szkarlatyna – inaczej płonica – to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie: paciorkowce grupy A. Najczęściej występuje ona u dzieci i wywołuje głównie objawy w postaci wysypki na skórze oraz błonach śluzowych. Szkarlatyny nie wolno lekceważyć – nieleczona może skutkować niebezpiecznymi powikłaniami.
Z tekstu dowiesz się:
- jakie są przyczyny szkarlatyny,
- jak objawia się szkarlatyna u dzieci,
- w jaki sposób się ją leczy.
Szkarlatyna to choroba wywoływana przez zakażenia bakteryjne. Po raz pierwszy została ona opisana w XVII wieku. W tym czasie epidemie szkarlatyny dziesiątkowały populację Europy na równi z tyfusem, cholerą oraz dżumą. Szkarlatyna nadal należy do najczęstszych chorób zakaźnych, ale występuje głównie u dzieci i nie jest już tak niebezpieczna. W ostatnich latach w Polsce największą epidemię płonicy zanotowano w 1995 r. – w całym kraju stwierdzono wówczas blisko 26,5 tys. zachorowań. Później zachorowalność spadała, by w ostatnich latach znów wzrosnąć. W latach 2004-2010 płonica była zwykle diagnozowana u 4- i 6-latków, częściej u chłopców niż u dziewczynek.
Szkarlatyna u dzieci – skąd się bierze?
Szkarlatyna u dzieci to skutek zakażenia bakteriami Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowcami grupy A, zaś występujące objawy są efektem działania produkowanych przez te bakterie toksyn. Szkarlatyna jest wynikiem ogólnoustrojowej reakcji organizmu na pierwszy kontakt z toksyną. Po przebyciu choroby w organizmie rozwijają się przeciwciała, które co prawda nie zapobiegają kolejnym zakażeniom, ale neutralizują działania toksyny i chronią przed pojawianiem się objawów skórnych w przebiegu następnych zakażeń paciorkowcowych.
Płonica jest chorobą, którą można się zarazić od już zakażonej osoby z aktywną infekcją, a także od osób, które są tzw. nosicielami bezobjawowymi – bakterie paciorkowców grupy A bytują u nich na migdałkach, ale nie wywołują objawów (może to być nawet 20% populacji).
Szkarlatyna najczęściej występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym – często słyszy się o placówkach edukacyjnych, w których jedno chore dziecko zaraża kolejne, wywołując miejscową epidemię. Szczyt zachorowań obserwuje się jesienią, zimą oraz wczesną wiosną. Co ważne, płonica nie występuje u dzieci przed 6. miesiącem życia – posiadają one odporność w wyniku przekazania przez matkę w trakcie ciąży swoistych przeciwciał.
Jeszcze niedawno szkarlatyną można się było zarazić drogą pokarmową, głównie poprzez spożywanie zanieczyszczonego przez drobnoustroje, niedostatecznie podgrzanego mleka. Obecnie jednak zakażenia tego typu są bardzo rzadkie.
Płonica – objawy
Szkarlatyna u dzieci rozpoczyna się zazwyczaj nagle, a jej pierwsze objawy – wymioty, dreszcze, bóle brzucha, przejściowa biegunka oraz bardzo wysoka gorączka – są dość ostre. Najbardziej charakterystyczne dla płonicy są jednak zmiany w obrębie skóry oraz błon śluzowych – najczęściej pojawiają się one po 12-36 godzinach od wystąpienia pierwszych objawów. Plamkowo-grudkowe, bardzo drobne krostki wielkości główki od szpilki najpierw pojawiają się na szyi i obojczykach, a później rozsiewają się na pozostałe części ciała, oprócz wewnętrznych powierzchni dłoni oraz podeszew stóp. Zmiany te następnie stopniowo się złuszczają.
Bardzo typowe dla płonicy są zmiany na błonach śluzowych języka – jest on pokryty nalotem, który później się złuszcza, a w jego miejsce pojawiają się zaczerwienione brodawki, co powoduje przybranie przez język charakterystycznego malinowego koloru.
Do innych objawów szkarlatyny zalicza się:
- zaczerwienie i obrzęk migdałków,
- zmiany wysiękowe na błonach śluzowych jamy ustnej,
- bolesne powiększenie węzłów chłonnych szyi.
Co ważne, płonica nie wywołuje kaszlu, kataru ani zapalenia spojówek!
Szkarlatyna – diagnostyka i leczenie
W przypadku zaobserwowania u dziecka niepokojących objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza – pediatra zbada dziecko, zmierzy temperaturę, obejrzy zmiany skórne, a dla potwierdzenia diagnozy zleci wykonanie badania mikrobiologicznego (posiew wymazu z gardła).
Główną metodą leczenia płonicy jest stosowanie antybiotyków, przede wszystkim penicyliny. Na czas terapii dziecko powinno pozostać w łóżku, konieczne jest też stosowanie diety dla osób gorączkujących oraz picie dużych ilości płynów. W przypadku cięższego przebiegu choroby konieczna może być hospitalizacja.
Choć śmiertelność spowodowana szkarlatyną jest już o wiele niższa niż przed laty, to i tak jest schorzeniem niebezpiecznym, zagrożonym licznymi powikłaniami. Płonica może wywoływać uszkodzenia wątroby i nerek, ropnie węzłów chłonnych i migdałków, a nawet wstrząs septyczny. Dlatego tak ważne jest, by reagować już na pierwsze objawy choroby i jak najszybciej zgłosić się z dzieckiem do pediatry.
Źródła:
https://podyplomie.pl/pediatria/12158,plonica
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/74624,szkarlatyna-plonica
Dodaj komentarz